Irritabl Bağırsak Sendromu Nedir?

Irritabl bağırsak sendromu (IBS) halk arasında spastik kolon, ırrıtabl kolon, spastik loit gibi isimlerle de bilinen bir tür bağırsak hastalığıdır. Tipik olarak birlikte ortaya çıkan bir grup bağırsak semptomudur. bu semptomların süresi ve şiddeti kişiden kişiye göre değişiklik göstermektedir. IBS gastrointestinal kanser riskini artırdığına dair net sonuçlar veren çalışmalar bulunmasa da hayat kalitesi üzerine önemli etkilere sahiptir.

IBS Semptomları Nelerdir?

IBS’na sahip bireylerde tipik olarak şu semptomlar görülebilir

• kramp
• karın ağrısı
• şişkinlik ve gaz
• kabızlık
• ishal

IBS’li kişiler hem kabızlık hem de ishal şikayeti ile gelebilirler. Şişkinlik ve gaz gibi semptomlar genellikle bağırsak hareketiniz olduktan sonra kaybolur.

IBS Ağrısı

IBS’na sahip bireyler ağrıyı kramp gibi hissedebilirler. Bu kramplardan sonra aşağıdaki değişiklikleri yaşayabilirsiniz.

• bağırsak hareketinden sonra biraz rahatlama
• Bağırsak hareketinizin sıklığında bir değişiklik
• dışkılarınızın görünümündeki değişiklikler

IBS Teşhisi

Doktorunuz semptomlarınızı değerlendirerek IBS teşhisi koyabilir ve aşağıdaki muayeneleri yaparak bunu doğrulayabilir.

• Herhangi bir gıda alerjisini olup olmadığını belirlemek amacıyla spesifik bir gıdayı diyetinden belli bir süre için çıkarıp çıkarmadığını belirlemek.
• Enfeksiyonu belirlemek için dışkı örneğini incelemek
• Çölyak ve anemiyi kontrol etmek amacıyla kan testi yaptırmak
• Kolonoskopi ile bağırsak muayenesi yapmak

IBS de İlaç Tedavisi

IBS de kesin bir tedavi olmamakla birlikte,  ilaç tedavisi semptomların giderilmesine yöneliktir. Başlangıçta, doktorunuz size bazı yaşam tarzı değişiklikleri yaptırabilir. Bu yaşam tarzı değişikliklerinin ilaç tedavisinden önce uygulanması gerekir

IBS ‘de Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Düzenli fiziksel egzersize katılmak
• Bağırsakları uyaran kafeinli içecekleri azaltmak
• Daha küçük porsiyonlarda yemek yemek
• Stresi en aza indirmek
• Yararlı bakteriler içeren probiyorik gıdalar tüketmek
• Derin yağda kızartılmış veya baharatlı gıdalardan kaçınmak

IBS de Diyet Tedavisi

IBS’li hastalar için standart bir diyet tedavisi yoktur. IBS semptomları, bireyler arasında farklılık gösterdiği için diyet yaklaşımları da kişiye özel olarak farklılık göstermek zorundadır.

IBS tedavisinde tıbbi müdahale çok önemlidir ancak herkeste farklı semptom gösteren bu hastalığın tedavisi de kişiye özel olmalıdır. IBS ‘ da kullanılan yaygın diyetleri günlük kalori ihtiyacınıza göre düzenleyerek kendinize en iyi gelen diyeti keşfedip yaşam tarzı değişikliği ile semptomlarınızı en aza indirebilirsiniz.

IBS’de Sık Kullanılan Diyetler

• YÜKSEK LİFLİ DİYET

lifler dışkı hacminizi artırarak bağırsak hareketlerinize yardımcı olmaktadır. Yrtişkin bir insanın gün içinde alması gereken ortalam lif miktarı günde 20-35 gr arasındadır. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar lif bakımından zengin ve kabızlık problemini gidermeye yardımcı besinlerdir. Ancak artan lif alımından dolayı şişkinlik yaşıyorsanız, tahıllar yerine yalnızca meyve ve sebzelerde bulunan çözünür lifleri tüketmeyi deneyin.

• DÜŞÜK LİFLİ DİYET

Sürekli gaz, şişkinlik ve ishal şikayetiniz varsa lif alımının artması semptomlarınızı kötüleştirebilir. İlk adım olarak lifleri tamamen hayatınızdan çıkarmak yerine elma, çilek havuç,yuılaf ezmesi gibi besinlerde bulunan çözünür lif kaynaklarını deneyin.  Yaygın çözünmeyen lif kaynakları arasında tam tahıllar, fındık, domates, kuru üzüm, brokoli ve lahana bulunur. Bu etkiyi azaltmak adına lif alımından 30 dk önce ishal önleyici ilaçlar kullanabilirsiniz ancak bu yöntem yalnızca acil durumlarda (restoranlarda ve hareket halinde iken) uygulanmalıdır ve alışkanlık haline getirilmemelidir.

• GLUTENSİZ DİYET

Gluten, ekmek, bulgur, arpa, çavdar, buğday ve makarna gibi tahıl ürünlerinde bulunan bir proteindir. Bu protein, glüten intoleransı olan kişilerde bağırsaklara zarar verebilir ve bu bireyler IBS problemi ile karşı karşıya kalabilirler.  Bu nedenle glütensiz bir diyet uygulamak için ekmek, makarna, buğday gibi glüten içerikli besinleri diyetten çıkarmak semptomları azaltabilir. Ancak yine de tüketmek isteyen bireyler için piyasada glütensiz olarak üretilen bir çok ekmek, makarna, bisküvi gibi ürünler bulunmaktadır.

• ELİMİNASYON DİYETİ

Bu yaklaşım IBS semptomlarının iyileşip iyileşmediğini görmek için bazı besinlerden uzun bir süre için uzak durmayı savunur. Uluslararası Fonksiyonel Gastrointestial Bozukluklar Vakfı’na göre elimine edilmesi gerekn gıdalar listesinde ilk dört sırada bu besinler bulunmaktadır.

• Kahve
• Çikolata
• Çözünmez lifler
• Fındık

• DÜŞÜK YAĞLI DİYET

Yüksek yağlı yiyecekler, lif içeriği çok düşük olduğundan dolayı kabızlığa yol açabilir bu da IBS semptomlarını artırabilir. IBS’na sahip bireyler kızarmış yiyecekler ve hayvansal yağlar yemek yerine yağsız etlere, meyvelere, sebzelere, tahıllara ve az yağlı süt ürünlerine yönelmelidir.

• DÜŞÜK FODMAP DİYETİ

FODMAP, “Fermente edilebilir Oligo-, Di-, Mono-sakaritler Ve Polioller” (Fermentable Oligo-, Di-, Mono-saccharides And Polyols) anlamına gelen ve özellikle ıbs’na sahip bireylerin sindiremediği küçük karbonhidratlardır.

FODMAP içeriği yüksek gıdalar bağırsaklara ulaştığında fermente olur ve bağırsak bakterileri tarafından yakıt olarak kullanılırlar. Bağırsaklar için yararlı olan probiyotikler gibi bakteriler metan üretme eğilimindeyken besleyen bakteriler, gaz, şişkinlik, mide krampları, ağrı ve kabızlığa yol açabilen başka bir gaz türü olan hidrojen üretir.

FODMAP’ler ayrıca ozmotik olarak aktiftir, bu da bağırsaklarınıza su çekebilecekleri ve ishale katkıda bulunabilecekleri anlamına gelir.

Bu semptomları minimuma indirmek için FODMAP bakımından düşük gıdalarla beslenmek uygun bir çözü yolu olabilir.

FODMAP içeriği yüksek gıdalar

• Meyveler: Elma, elma püresi, kayısı, böğürtlen, böğürtlen, kiraz, konserve meyve, hurma, incir, armut, şeftali, karpuz
• Tatlandırıcılar: Fruktoz, bal, yüksek fruktozlu mısır şurubu, ksilitol, mannitol, maltitol, sorbitol
• Süt ürünleri: Süt (inek, keçi ve koyunlardan), dondurma, çoğu yoğurt, ekşi krema, yumuşak ve taze peynirler (süzme peynir, ricotta vb.) ve peynir altı suyu takviyeleri
• Sebzeler: Enginar, kuşkonmaz, brokoli, pancar, Brüksel lahanası, lahana, karnabahar, soğan, sarımsak, rezene, pırasa, mantar, bamya, bezelye, arpacık
• Baklagiller: Fasulye, nohut, mercimek, kırmızı barbunya, kuru fasulye, soya fasulyesi
• Buğday: Ekmek, makarna, kahvaltılık gevrekler, kraker, bisküvi
• Diğer tahıllar: Arpa ve çavdar
• İçecekler: Bira, kuvvetlendirilmiş şaraplar, yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren alkolsüz içecekler, süt, soya sütü, meyve suları

Düşük FODMAP diyetinde alternatif olarak tüketebileceğiniz besinler

• Etler, balıklar ve yumurtalar: marinasyon işlemi sırasınca yüksek FODMAP bileşenleri eklemedikleri sürece et, tavuk ve balık iyi tolere edilir
• Tüm katı ve sıvı yağlar
• Kabuklu yemişler ve tohumlar: Badem , yer fıstığı, çam fıstığı, susam tohumları (antep fıstığı veya kaju hariç)
• Meyveler: Olgunlaşmamış muz, yaban mersini, kavun, greyfurt, üzüm, kivi, limon, misket limonu, mandalina, kavun (karpuz hariç), portakal, ahududu, çilek
• Tatlandırıcılar: Akçaağaç şurubu, pekmez ve stevia
• Süt ürünleri: Laktozsuz süt ürünleri, sert peynirler
• Sebzeler: Dolmalık biber, havuç, kereviz, salatalık, patlıcan, zencefil, yeşil fasulye, lahana, marul, frenk soğanı, yaban havucu, patates, turp, ıspanak, taze soğan (sadece yeşil), kabak, tatlı patates, domates, şalgam, patates, su kestanesi, kabak
• Tahıllar: Mısır, yulaf, pirinç, kinoa
• İçecekler: Su,  çay, kahve vb.

Düşük FODMAP diyeti nasıl uygulanmalıdır?

Başlangıçta yüksek FODMAP içeriğine sahip tüm besinleri diyetinizde birkaç hafta tamamen çıkarmalısınız. Sonrasında bazılarını tekrar teker deneyerek tekrar başlamalısınız.

Ayrıca tüm bunlara ek olarak IBS sendromları ne olursa olsun en aza indirmek için bol su içmeli, düzenli egzersiz yapmalı ve kafein alımınızı azaltmalı ve en doğru yönlendirme için bir beslenme uzmanından yardım almalısınız.