Uyku apnesi, uyku sırasında üst hava yolundaki tıkanıklıklar nedeniyle tekrarlayan solunumsal bozukluklar sonucu gelişen, birçok vücut sistemini ilgilendiren önemli bir sağlık sorunudur. Yapılan son araştırmalara göre ülkemizde görülme sıklığı %5-10 civarındadır.

Apne, minimum 10 saniye süreyle nefesin kesilmesidir. Uykuya bir türlü dalamama, iyi oksijen alımı olmaması sonucu uyku kalitelisi etkilenir. Yaş, cinsiyet, obezite, fazla kilo alımı ile boyun çevresi kalınlaşması, sigara, alkol kullanımı uyku apnesi görülme riskini arttırır. Araştırmalara göre en fazla 40-65 yaş arası kilolu erkeklerde görülen bu hastalıkta eğer kilolu iseniz mutlaka zayıflamanız gerekmektedir. Özellikle de morbid obezite (BKİ>40),  uyku apnesine yol açan etkenlerden biridir ve bu süreç de başta hormonlar olmak üzere bir çok sistem olumsuz yönde etkilenir. Yapılan bir araştırmaya göre BKİ>29 ve üzeri olan bireylerin uyku apnesine yakalanma oranı normal bireylere göre 10 kat daha fazla olduğunu göstermektedir.

Daha fazla kilo alımıyla kan basıncının kötüleşmesi, tansiyon problemleri, glukoz intoleransı ve uyku apnesinin daha kötü hale gelmesine yol açar; döngü bu şekilde devam eder.

Tıkayıcı uyku apnesi ve obezite

Uyku apnesi hastalarının %80’inini kapsayan tür olan tıkayıcı uyku apnesi erkeklerde %4, kadınlarda ise %2 oranında görülmektedir. Bu durum 60 yaş sonrası erkeklerde %28’lere yükselirken kadınlarda %20’ye yaklaşır. Genel olarak obez bireylerde görülen bu tip zayıf kişilerde de görülebilir.

Merkezi uyku apnesi ve obezite

Tıkayıcı uyku apnesine göre çok daha nadir görülen bu apne türünde solunumu kontrol eden kaslar beyinden yeterli sinyalleri alamaz. Bu nedenle solunum azalır ve tıkanma meydana gelir. Apnelerin %2’sini kapsayan bu türde kanda oksijen azalır ve karbondioksit artar. Uyanma dönemleri tıkayıcı uyku apnesi olan kişilere oranla daha fazladır ve uykularının daha çok bölündüğünden şikayetçilerdir. Merkezi uyku apnesinin fazla kilo ile ilişkili olduğunu belirten araştırma sayısı çok azdır.

Bileşik Uyku Apnesi

Tıkayıcı ve merkezi apnenin bir arada görüldüğü bu tür apnelerin %18’ini kapsamaktadır. Bireyde önce tıkayıcı apne semptomları görülür ve ardından merkezi apne belirtileri seyreder.

Uyku apnesi tanısı nasıl konur?

Hastalığın tanısının konulması için ‘’Polisomnografi’’ denilen test ile gece boyunca beyin fonksiyonları ve solunum düzeni kaydedilir. Polisomnografi testi ile beyin dalgaları, göz hareketleri, horlama, kalp atış hızı, oksijen seviyelerinin ölçümü ve bacak hareketleri gözlemlenir.

Ara ara horlamak uyku apnesi belirtisi midir?

Bireyin dönem dönem horlaması uyku apnesi teşhisi için yeterli değildir. Ancak horlamanın belli bir süre devam etmesi ve kişinin uyurken nefes almasının kısıtlanması uyku apnesinin bir işareti olarak kabul edilir. Şikayetiniz devam ettiği takdirde doktorunuzla görüşmeniz en doğrusu olacaktır.

Uyku apnesinin neden olduğu diğer sağlık problemleri

Uyku apnesi ; kandaki oksijenin birdenbire azalması kan basıncının artmasına ve dolayısıyla kalp-damar sisteminin zorlanmasına neden olur. Araştırmalara göre uyku apnesi olan çoğu kişide aynı zamanda hipertansiyon vardır ve bu da başka sağlık problemlerine neden olur. Örneğin; kalp kriziyle gelen ani ölüm riskinin artması.

Gece uykudan verim alamama sonucunda gündüz uyuklama, kolay sinirlenebilme ve halsizliğin görüldüğü durumlarda kazaların meydana gelebilme ihtimali artmaktadır.

Herhangi başka bir nedenle yapılması gereken ameliyat operasyonlarında anestezi ile ilgili solunum probleminin ortaya çıkması beklenebilir.

Uyku apnesine karşı ne yapmalıyım?

• Kilo fazlası olan bireylerin zayıflaması apnenin önemli oranda azalmasını sağlamaktadır.
• Fazla miktarda allkol kullanımı, uyku ilaçları ve sakinleştiriciler boğazdaki kasların gevşemesine neden olduğu için solunumu etkilerler. Bu nedenle kullanımları minimuma indirilmesi gerekmektedir.
• Uyku pozisyonunun doğru ayarlaması gerekmektedir. Sırtüstü yatmak tehlikeli bir durumken yan veya yüzükoyun şekilde yatmak hastalar için güvenli seçenek olacaktır.

Zayıf bireyler de uyku apnesine yakalanır mı?

Uyku apnesi kilo ne olursa olsun burun tıkanıklığı, geniz eti, kişinin bademcik yapısı, alkollü içecekler, sigara kullanımı gibi sebeplerle her yaştan ve cinsiyetten bireylerde gözükebilir. Uyku apnesi ile mücadele etmenin en etkili yolu fiziksel aktiviteyi hayat düzenine yerleştirmektir.

Kalitesiz ve az uyku obeziteye yol açar mı?

Son 30 yılda yapılan araştırmalar uyku süresinin kişinin beslenmesiyle ilgili doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Uyku süresi az olan ve uykudan verim alamayan bireylerin karbonhidrat miktarı yüksek olan besinleri tüketmeye eğilimli oldukları ve iştahlarının normal uyku düzenine sahip bireylere oranla ciddi bir şekilde arttığını kanıtlar niteliktedir.